«Στο Σούλι, η γυνή δεν εκλείετο εις γυναικωνίτην, αλλ’ ούτε εθεωρείτο ασθενεστέρα του ανδρός ύπαρξις. Ήτο η σύντροφος, η συνεργάτις, η σύμμαχος του ήρωος ανδρός. Ο της ελευθερίας τον θρόνον εις τα απρόσιτα όρη της πατρίδος του υψώσας Σουλιώτης, έδωκε μόνος το όπλον εις την χείρα της συζύγου και της θυγατρός του και την έταξεν ως άγγελον φύλακα προ του θρόνου αυτής».

Κάθε φορά που αναφερόμαστε στην απελευθέρωση των Ελλήνων από τον τουρκικό ζυγό, ταυτίζουμε την ελληνική επανάσταση με την προσπάθεια ανδρικών προσωπικοτήτων. Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοούμε και να υποτιμούμε τη συμβολή των αφανών ηρώων, των γυναικών, οι οποίες διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο και καθόρισαν την έκβαση της ελληνικής επανάστασης.

Μπορεί η ιστορία να παρουσιάζει συγκεκριμένες περιπτώσεις γυναικών, όπως είναι η Μαντώ Μαυρογένους και η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, όμως όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες της-τότε- Ελλάδας (π.χ. Σουλιώτισσες, Μεσολογγίτισσες, Χιώτισσες κλπ.), συμμετείχαν με τον ίδιο ενθουσιασμό και το ίδιο πάθος στην εθνική αυτή προσπάθεια.

Παρά τη θέση που είχαν οι γυναίκες εκείνη την εποχή, αλλά και τη κοινωνική θέση που διέθετε η καθεμία, όλες συμμετείχαν συστηματικά, είτε πολεμώντας ζωσμένες με όπλα και σπαθιά στην πρώτη γραμμή, είτε εμψυχώνοντας τους άντρες και τα παιδιά τους, περιθάλποντάς τους και αυξάνοντας την αγάπη για την Πίστη και τη Πατρίδα. Δε πρέπει να ξεχνάμε πως εξίσου σημαντικά με την ίδια τη μάχη, είναι η πίστη στα ιδανικά, η θέληση για απελευθέρωση, η ανατροφή των παιδιών, η αποκατάσταση των αξιών, ο εφοδιασμός των πολεμιστών.

Οι γυναίκες πολέμησαν με υπομονή και πάθος, προσέφεραν τα πάντα στον Αγώνα, με στόχο την επιτυχία του και την απελευθέρωση του Έθνους. Δεν φοβήθηκαν, ούτε δίστασαν, δεν επιδίωξαν αξιώματα ή τιμές, ούτε συμβιβάστηκαν αλλά προτίμησαν τον θάνατο. Έπεσαν ηρωικά για την ελευθερία, τη Πίστη και τη Πατρίδα.

Ο Γάλλος ιστορικός Blancard είχε πει:

«Στις Ελληνίδες οφείλεται ιδιαίτερη προσοχή και εκτίμηση… Κατά τον ιερό αγώνα της Ανεξαρτησίας ατρόμητες, όπως οι άνδρες, ρίχτηκαν στην πάλη, χωρίς καν ν’ αποβλέψουν, όπως εκείνοι, στη δόξα. Ζητήσαν την αμοιβή́ τους στις ταλαιπωρίες, με την πεποίθηση πως θυσιάζονται για ό,τι είχαν προσφιλές. Ο Μιαούλης, ο Καραϊσκάκης, ο Κανάρης και τόσοι άλλοι ήρωες του ενδόξου αγώνα είχαν εφάμιλλες τη Μόσχω, τη Δέσπω, την Μπουμπουλίνα, την Κωνστάντια Ζαχαρία, τη Μαντώ Μαυρογένους. Οι γενναίες αυτές γυναίκες αγωνίσθηκαν με ανδρεία και ηρωισμό για την πατρίδα τους και έλαβαν το στεφάνι της δόξας ή τη δάφνη του μαρτυρίου και τον ένδοξο θάνατο».

 Α.Σ